Musulmonlarga Valentin kunini, boshqacha nom bilan aytganda «sevgi bayrami»ni nishonlashga ruxsat yo‘q bo‘lib, sababi bu bayram nomusulmon xalqlarning bid’atidir. Islom dinida faqat ikkita bayram bo‘lib, bu o‘rinda hech qanday mustaqil hukm va shaxsiy fikr ortiqchadir. Alloh aytadi: «Biz har bir ummatga shariat berganmiz. Ular o‘shanga amal qilguvchilardir. Bas, bu ishda hargiz sen ila nizo qilmasinlar. Robbingga da’vat qil. Albatta, sen mustaqiym hidoyatdasan» (Haj surasi, 67 oyat).

Payg‘ambarimiz Muhammad (sollalohu alayhi vasallam) musulmonlarga kofirlarning marosimlari va odatlariga taqlid qilishni taqiqlaganlar, chunki tashqi ko‘rinishdan ularga o‘xshashlik o‘z ortidan ularga ruhan yaqinlikka sabab bo‘lib, musulmonlarni ularning xulqi va harakatlariga rozi bo‘lishiga majburlaydi. Va, aksincha, ulardan tashqi ko‘rinishdan ajralib turishlik Allohga ishonuvchilar uchun ular bilan ruhan yaqinlashmaslik va ularning yomon harakatlarini oldini olishga yordam berib, Allohning qahriga duchor bo‘lishdan va Allohning marhamatidan mahrum bo‘lishdan asraydi. Abu Dovud ibn Umardan (roziyallohu anhumo) rivoyat qilgan hadisda Rasululloh (s.a.v) aytdilar: «Kim o‘zini bir qavmga o‘xshatsa, bas u o‘shalardandir».

Shu bilan birga, Payg‘ambar alayhissalom musulmonlar orasida boshqa dinlarning izdoshlari, jumladan, yahudiy va nasroniylarning izdoshlari paydo bo‘lishidan ogohlantirganlar. Imom Buxoriy va Muslim Abu Said Xudriydan (r.a) rivoyat qiladilar: Payg‘ambarimiz Muhammad (s.a.v) aytadilar: «Sizlar o‘zingizdan avval yashab o‘tgan xalqlarning turmush tarziga qarichma-qarich, gazma-gaz ergashasizlar (rioya qilasizlar). Hatto kaltakesakning iniga kirsalar, sizlar ham kirasizlar» Sahoblar so‘rashdi: «Yo Rasululloh, (ular) yahudiy va nasroniylarmi?!». «Bo‘lmasa, kimlar?!» – deb javob berdilar.

Boshqa bir hadisda keltiriladi. Nabiy alayhissalom aytadilar: «To ummatim o‘zidan oldingi qavmlar ushlagan narsalarni qarichma-qarich va gazma-gaz ushlamagunicha qiyomat bo‘lmaydi», dedilar. Shunda: «Yo Rasululloh, fors va rumga o‘xshabmi?» deb so‘raldi. «O’shalardan boshqa kim ham bo‘lardi?!» dedilar. Bu hadisni Buxoriy Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilgan.

Afsuski, bu bashoratlar allaqachon haqiqatga aylandi va kofirlar tomonidan musulmon mamlakatlarga keng ko‘lamda tarqatilmoqda. Musulmonlar ichida shunday «musulmonlar» ham bor bo‘lib, ular yot marosimlar, odatlar va hatto o‘z hayot yo‘llarini kofirlarga taqlid qilgan holda «bayramlar» tashkil qilib, nishonlamoqdalar. So‘ngi vaqtlarda musulmon yoshlar orasida ham bu «bayram» tarqatilayotganligi bois Valentin kunini nishonlash xavf-xatar tug‘dirmoqda.

Bu bayramning tarixi qadimgi Rimga borib taqaladi. Fevral oyining o‘rtalarida rimliklar, cho‘ponlar va ovchilar homiysi bo‘lmish afsonaviy xudo Pan sharafiga qurbonlik keltirib, Luperkaliya festivalini o‘tkazishgan. Qurbonlikka it va echki keltirilgandan keyin mushaklari baquvvat ikki nafar yoshlar (qoidaga binoan, ular taniqli oiladan bo‘lishgan) qurbonlikning qonini o‘z badanlariga surtgan. Ularni qovurishdan oldin echkining terisini shilib, undan uzun bo‘laklar hosil qilishgan. Marosimdan keyin yalang‘och yoshlar echki terisidan olib, katta namoyishni boshlagan. Namoyishdagilar ularning yo‘lini kesib o‘tmoqchi bo‘lgan barchani teri bo‘lagi bilan savalashgan. Hatto ayollar ham bu savalashlar bepushtlikka davo bo‘lishiga va tug‘ruq jarayoni oson o‘tishiga ishonib, o‘zlarini savalashlariga atayin imkon yaratib berishgan. Vaqt o‘tishi bilan ayollar ham butunlay kiyimsiz (yalang‘och) holga kelgan.

Boshqa bir bayramona marosim xulosasiga ko‘ra, ayollar o‘z ismlarini yozib, uni buklab qutiga tashlagan va xohlovchilar ulardan birini olgan. Shu tarzda bayram davomida ba’zan kelgusi yilga qadar u o‘zi uchun juft topgan. Tarixchilarning tasdiqlashiga ishonadigan bo‘lsak, bu odat miloddan avvalgi V asrdayoq mavjud bo‘lgan.

Luperkaliya festivali rimliklar tomonidan shunchalik qadrlanganki, hatto nasroniylik dinini qabul qilganlaridan so‘ng ham bu festivaldan voz kechishmagan. Biroq bu odat faqatgina 469 yilda imperator Gelatsius tomonidan qonuniylashtirilib, unga ko‘ra 14 fevral avliyo Valentin kuni deya e’lon qilingan.
Nasroniylar tomonidan «Sevgi bayrami» deb nomlanadigan bu «bayram»ga avliyo Valentin ismi bog‘liqligi haqida turli afsonalar mavjud.

Afsonalardan biriga qaraganda, imperator Klavdiy II rimlik askarlarga oila qurishni taqiqlab qo‘yadi. Uning fikricha, oilaviy majburiyatlar ularni jangovar holatlardan chalg‘itar edi. Imperatorning hukmiga askarlik niqobidagi Valentin ismli ruhoniy qarshilik qiladi. Bundan xabar topgan imperator uni zimistonga zindonband etib, o‘lim jazosiga hukm qiladi.

Zindonda Valentin zindon boshlig‘ining qizini sevib qoladi, lekin o‘z sirini oshkor qilmaydi. Chunki nasroniylikning qonunlariga ko‘ra, katolik ruhoniylari va monaxlari turmush qurishlari taqiqlanadi. Imperator unga joni evaziga nasroniylikdan voz kechib, Rim xudolarini tan olishni taklif qilganda ham u o‘z diniga sodiq qoladi. Valentin milodiy 269 yilning 14 fevralida Luperkaliya bayrami arafasida qatl qilinadi. Keyinroq katolik cherkovi uni «avliyo» deb e’lon qiladi va oddiy xalq 14 fevralni «sevgi bayrami» sifatida nishonlashni boshlaydi.

Dastlab cherkov bu bayramning marosimlariga qarshi chiqadi. Buning asosiy sababi bayram jamiyatning ruhiyatiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi, deb hisoblangan. Hatto, bu bayram ruhiyatga ta’sir etishligi e’tirof etilib, bir qancha Yevropa mamlakatlarida ham taqiqlab qo‘yiladi. Lekin keyinchalik XVIII-XIX asrlarda sevgi iqtiboslari va sevgi xatlaridagi she’rlarga ega bo‘lgan «Valentin kitobi» paydo bo‘lishi bilan unutilgan odat qayta tiklandi.

Shunday qilib, «Sevgi bayrami» majusiylarning e’tiqodi va qadimiy rimliklarning afsonalari bilan uzviy bog‘liq bo‘lib, nafaqat musulmon shariatiga hatto umumiy ma’noga ham zidligini ko‘rishimiz mumkin.
Majusiylarning bayramini nishonlashni qabul qilish, ularning eng jirkanch ifodasiga to‘laqonli ravishda rozilikni anglatadi. Ularning ba’zi bir rasm-rusumlarini qabul qilish kufrga rozilikni bildiradi. Shuning uchun musulmonlar «sevgi bayrami» deb atalmish bu kunda bir-birlarini tabriklashga, sevgi xatlarini yo‘llashga kofirlarga ergashishga ruxsat yo‘q. Yanayam Allohga ayon.

Sardor Saidov tayyorladi