Aziz Nesin, turk yozuvchisi
O’zi bizda shundog‘am vrachlar yetishmaydi-ku, ba’zilari bo‘lsa pul ketidan quvib Amerika va Yevropaga ketib qolyaptilar. O’zimizda o‘sgan donolar bo‘lsa, chet elda o‘qib qaytgan vrachlar oldin qayta imtixon topshirib, keyin davolash ishlariga kirishishlarini talab qilishmoqda.
— Nega keldingiz, — deb so‘radi imtixon oluvchi qari tajribali vrach.
— Ishlash uchun, odamlarni davolash uchun!
— Hmm, tushunarli… Yana qanaqa ishlar qo‘lingizdan keladi?
— Ya’ni… Tushunmadim.
— Nima? ya’ni masalan, musiqa bastalash, she’r yozish, kinoga tushish, pudratchi bo‘lib ishlash, tijorat bilan shug‘ullanish. Balki, milliy kengash deputati-mi, ministrmi bo‘larsiz? Siyosat yo‘lidan ketarsiz. Bari-bir nima bilandir shug‘ullanasiz.
— Yo‘q, men faqat davolayman… Men oilam bilan faqat oylikka yashay olmayman, shuning uchun shaxsiy davolash ishlari bilan ham shug‘ullanmoqchiman.
— Ha-ha-ha… Dotsent, professor unvonlarisiz shaxsiy davolash ishlari bilan shug‘ullanish. Kim sizga mijozlarni jo‘natadi?
— Ya’ni bemorlarnimi?
— Xa, bemorlarni.
— Menimcha, ular o‘zlari kelishsa kerak.
— Qanaqasiga bemorlar o‘zlari kelishadi?
— Biron-bir og‘ir ahvoldagi bemorni kimdir olib keladi…
— Yaxshi, o‘sha og‘ir ahvoldagi bemorni olib keladigan odam kim deyiladi?
— Men u odamni tanimayman ismini ham bilmayman. Axir u hali kasal olib kelmadi-ku, oldimga.
— Men uning ismini emas, o‘sha og‘ir ahvoldagi bemorni jo‘natadigan odamni kim deb atashlarini so‘rayapman.
— ?.
— Unaqa odamlarni makler deyishadi. Makler… Tibbiy makler… Sen
o‘zing poliklinika bemorini shaxsiy vrach ko‘rigiga jo‘natmaysan-ku. Agar hech kim yo‘naltirmasa senga bemor qanday keladi? Sizlarni chet elda hatto shunga ham o‘rgatishmagan. Xo‘p yaxshi, qani aytchi, kasbiy solidarlik degani nima?
— O’zaro yordam-mi?
— Bilmasang, tushuntiraman. Mana masalan, sening oldingga bavosildan shikoyat qilib bir bemor keldi… Uni yaxshilab tekshirgach, o‘z tanishing
— ayollar kasalliklari bo‘yicha mutaxassisga jo‘natasan.
— Bemorda bavosil bo‘lsa men uni qanday qilib… ginekologga jo‘nataman?
— Sening tanishing ko‘rik uchun o‘z haqini oladi-da, bemorni o‘zining tanishi — tish do‘xtiriga jo‘natadi.
— Biroq…
— Tish do‘xtiri uni teri kasalliklari vrachiga jo‘natadi, teri
kasalliklari vrachi — rentgenologga, rentgenolog — ko‘z do‘xtiriga… Eng oxirida bemorni asab kasalliklari do‘xtiriga ko‘rsatish kerak bo‘ladi. U paytgacha kasalning asablari taranglashgan bo‘ladi. Agar uning yeyishga ovqati, ichishga suvi bo‘lsa o‘zi tuzalib ketadi, agar yo‘q bo‘lsa o‘ladi va azobdan qutuladi. O’lganidan keyin yana do‘xtirlarlar qo‘liga boradi ya’ni, patalogoanatom qo‘liga. Endi menga aytchi, ma’lum va mashhur bo‘lish uchun nima qilish kerak?
— Men o‘z ustimda shunday ishlab bemorlarni yaxshi davolashga harakat qilaman.
— Hix… Menga qara. Sen gazetada: «Kam ta’minlangan bemorlarni har kuni tushlikdan keyin tekin qabul qilaman», — deb e’lon berasan. Kasallar kelishni boshlagandan keyin faqat dushanba va payshanba kunlari qabul qilasan, keyin haftasiga bir marta qabul qilasan, undan keyin oyiga bir marta qabul qilasan. Bemorlar yopirilib kelishni boshlagandan so‘ng tekin qabulni to‘xtatasan. So‘ngra qabulingni pulli qilib, qabul pulini muttasil oshirib borasan. Shunda odamlar qimmat olayotgan ekan, demak, davolashning qandaydir sirli usulini bilsa kerak, deb o‘ylaydi. Va hamma bemorlar senga qarab chopishadi. Ha-ya, keyin onda-sonda gazetada kasallar nomidan minnatdorchilik xatlarini ham joylashtirib turish kerak. Mabodo senga bir bemor kelsa-yu sen uni obdon tekshirgach, hech qanday kasallik topa olmasang, nima qilasan?
— Men unga soppa-sog‘siz, deyman.
— Voh-voh! Mana bu vrachga bir qarab qo‘yinglar, axir dunyoda kasalliksiz odam bo‘ladi-mi-a? Agar bemorning hech qanday kasali bo‘lmasa ham, tushunarsiz retsept yozda, dorixonaga jo‘nat. Nima bo‘lgan taqdirda ham psixiatr, unda o‘ziga ishonchsizlik hissini aniqlaydi. Ha aytganday retsepting qanchalik tushunarsiz bo‘lsa, hisob haqing shunchalik aniq yozilishi kerak…
Undan keyin gazetalarda har xil mavzularda maqolalar yozib turish kerak. Masalan: «Uy-joy ijarasi to‘g‘risida», «O’rmonlar himoyasi to‘g‘risida», «Odamlar nega jinni bo‘lishadi» va hokazo. Shunda sening isming gazetalarda doim chiqib turadi va odamlar seni ko‘p bilarkan, deb o‘ylashadi! Bunday qilmasang kelajakda ko‘tarila olmaysan. Ya’ni deputatmi, gubernator yoki ministr bo‘lmoqchi bo‘lsang, shular kerak bo‘ladi. Menga sening bu yerda vrach bo‘lib ishlay olmasliging kunday ravshan bo‘lib qoldi. Eng yaxshisi, o‘sha o‘qib kelgan tomoning Germaniyagami-Amerikagami qaytib keta qol.
— Rahmat, sog‘ bo‘ling.
— Sen ham sog‘ bo‘l o‘g‘lim, kasal bo‘lma!!!!.
Baxtibek ASQAR tarjimasi.
SHERLAR.NET
